Rezerwaty przyrody to niewielkie
obszary chronione, zwykle poniżej 1000ha, obejmujące tereny najcenniejsze pod
względem przyrodniczym, krajobrazowym czy kulturowym. Ochronie rezerwatów
podlegają m.in.: ekosystemy o charakterze pierwotnym, ekosystemy unikatowe,
siedliska gatunków zagrożonych wyginięciem i rzadkich, siedliska dzikich
krewnych gatunków użytecznych dla człowieka.
Ze względu na przedmiot ochrony
wyróżniamy 9 typów rezerwatów: leśne , florystyczne, stepowe,
solniskowe, torfowiskowe, wodne, przyrody nieożywionej, krajobrazowe i
faunistyczne.
Ze względu na zakres
ochrony rezerwaty dzielimy na ścisłe i częściowe.
Rezerwaty
krajobrazowe i przyrody nieożywionej
Gołoborze (rez. przyrody
nieożywionej o pow. 13,90 ha, utworzony w 1960r.) w pobliżu zniszczonej wsi
Rabe na zboczu nad Rabiańskim Potokiem w gminie Baligród. Jest on osobliwością
geologiczną regionu fliszowych Bieszczadów, gdzie ochronie podlega naturalne
gołoborze górskie powstałe w miejscu wychodni piaskowca kwarcowego. U podnóża rezerwatu znajdują się
źródła wód arsenowych.
Sine Wiry (rez.
leśno-krajobrazowy o pow. 450,49 ha, utworzony 1987r.) powstały na
rzece Wetlince w wyjątkowo malowniczej okolicy na obszarze nieistniejących dziś
wsi Łuh i Zawój (w gm. Cisna) oraz Polanki (w gm.Solina.). Teren tego
rozległego rezerwatu obejmuje 7 - kilometrowy, przełomowy odcinek rzeki
Wetlinki od dawnej wsi Łuh aż do jej ujścia do Solinki, ok. 600 metrowy odcinek
przełomowy Solinki i zbocze masywu Połomy (776 m) ze starym naturalnym lasem
bukowo-jodłowym. Występuje tu 10 zespołów roślinnych, 350 gatunków leśnych
roślin naczyniowych w układzie piętrowym i wiele gatunków fauny bieszczadzkiej
z wielkimi ssakami i ptakami drapieżnymi. Osobliwością tego miejsca są progi
skalne na rzekach, żerujące ptaki wodne, strome urwiste brzegi nad rzekami i
malownicze przełomowe ich odcinki.
Zwiezło lub
"Jeziorka Duszatyńskie" (1,74 ha), utworzony w 1957r. - to dwa
przepiękne górskie jeziorka na potoku Olchowatym w pobliżu wsi Duszatyn na
stokach masywu Chryszczatej (ok. 800 m n.p.m.) przy czerwonym szlaku
wschodniobeskidzkim. Powstały one podczas wielkiej ulewy w 1907 r. w wyniku
której osunęło się zbocze Chryszczatej tarasując odpływ wody na potoku.
Powstały wówczas trzy jeziorka. Z upływem czasu wskutek zamulania zniknęło
jedno z nich. W dwu pozostałych dojrzymy - jeszcze do dziś wystające z wody -
połamane pnie potężnych drzew. Jeziorka mają głębokość ok. 6m.
Przełom Osławy pod Duszatynem - utworzony
został w roku 2000 na powierzchni 322,45ha.To nowy rezerwat krajobrazowy obejmujący przełomowy
odcinek rzeki Osławy między Duszatynem a Prełukami wraz ze wsch. stokami
Karnaflowego Łazu (701 m), meandrami Osławy, jej skalistym korytem i malowniczą
doliną. Ochronie podlega urzekający krajobraz wraz z cennymi naturalnymi
zbiorowiskami roślinnymi.
Kamień (91,83 ha) - to rezerwat
geologiczny na północno-wschodnich stokach grzbietu Kamienia (721 m) koło
Rzepedzi w gm. Komańcza. Osobliwość stanowią tutaj oryginalnie ukształtowane
przez czas skałki piaskowcowe o charakterze uroczyska. Atmosferę upływu czasu
podkreśla starodrzew bukowo-jodłowy i cenne naturalne zbiorowiska roślinne.
Rezerwaty faunistyczne
Bobry w Uhercach (pow. 27 ha, powstał
w 1994r.) znajduję się między Uhercami a Zwierzyniem w wyrobiskach żwirowych na
rzece Olszance. Przed kilkunastoma laty wpuszczono tam potajemnie sprowadzone w
Bieszczady bobry, aby się rozmnożyły. Dziś jest ich tak dużo, że zakładają kolejne
kolonie i żeremie na pobliskich rzekach i potokach m.in. w Zwierzyniu, Orelcu i
okolicy.
Krywe (rez. faunistyczny o
pow. 511,73 ha, utworzony w 1991r.) obejmuje 10 kilometrowy odcinek doliny Sanu
pod Otrytem na terenie dawnych wsi Krywe i Hulskie w gminach Czarna i
Lutowiska. Jest to wyjątkowo piękne miejsce, w którym San krętymi zakolami
przebija się między odsłoniętymi jeszcze stokami wzgórz. Niezwykłość
malowniczego krajobrazu tego wyjątkowo uroczego miejsca podkreślają progi
skalne na Sanie, efekt skalistego dna tej rzeki, strome stoki, głębokie jary
licznych potoków, meandry i terasy nadrzeczne. Osobliwością jest również bogata
flora z 22 skupiskami roślinnymi. Wyróżnia się w nich ok. 400 gatunków roślin
naczyniowych, w tym 44 typowo górskie i 26 chronionych. Bogactwo fauny
stanowią drapieżniki, takie jak np. niedźwiedź brunatny, wilk i ryś, duże ssaki
puszczańskie (żubr), liczne gatunki ptaków, płazów i gadów w tym wielki wąż
eskulapa (niejadowity), żmija zygzakowata, jaszczurka zwinka, padalec
zwyczajny i wiele innych.
Rezerwaty leśne
Hulskie - im. Stefana Myczkowskiego (pow. 189,87
ha, utworzy w 1983r.) to duży naturalny drzewostan dwóch pięter roślinnych na
płd. Stoku pasma Otrytu w pobliżu dawnej wsi Hulskie i Krywe nad Sanem w gm.
Lutowiska. Ochronie podlegają grabowe drzewostany grądu oraz reglowy zespół
buczyny karpackiej z wieloma potężnymi drzewami pomnikowymi. W poszyciu leśnym
występuje ok. 300 gatunków roślin naczyniowych z wieloma gatunkami
wysokogórskimi i wschodniokarpackimi, a także ciepłolubnymi. Obszar rezerwatu -
to także ostoja przedstawicieli fauny puszczańskiej, m.in. dużych ssaków i
drapieżników. Tutaj żyją misie brunatne, wilki, rysie, a z wielkich ptaków
orzeł przedni i orlik.
Cisy na górze Jawor (pow. 3,02 ha,
PWST. W 1957r.) - to największe w Bieszczadach skupisko cisa pospolitego
występującego w formie drzew i krzewów (262 szt.), oraz w tzw.
"nalocie" (160 szt.). Rosną one na zboczu wzniesienia (720 - 817 m) w
pobliżu wsi Bystre w gm. Baligród w starym lesie jodłowo - bukowym liczącym ok.
140 lat.
Woronikówka (pow. 14,84 ha,
pwst w 1989r.) jest drugim rezerwatem cisów na zboczu szczytu Walter (828 m)
zwanym dawniej Woronikówką w Jabłonkach w gm. Baligród. W zróżnicowany wiekowo
lesie z przewagą buka i jodły zachowały się naturalne stanowiska cisów (123
sztuki w formie drzewiastej do 9 m wysokości) i liczniejsze stanowiska w formie
krzewiastej występujące w kępach na urwistym zboczu. W tym trudno dostępnym
terenie zamieszkały liczne zwierzęta leśne.
Olsza kosa w Stężnicy (pow. 1,79 ha,
pwst. w 1974r.) znajduje się na stoku Markowskiej we wsi Stężnica w gm.
Baligród. Zarośla olchy zielonej zwanej kosówką zajmują dziś w 95% dawne
pastwisko tworząc łany o wysokości 2,5 m. Jest to rzadkie zjawisko występowania
tej rośliny w paśmie regla dolnego (ok. 675 m n.p.m.) w takim skupisku.
Naturalnym bowiem środowiskiem krzewiastej olchy zielonej są bieszczadzkie
połoniny.
Olszyna łęgowa w Kalnicy (pow. 13,69 ha, pwst.
w 1971r.) występuje tuż przy dużej obwodnicy bieszczadzkiej na zakolu szosy w
Kalnicy. Ochronie podlega jedyny w Bieszczadach górski las łęgowy z dodatkiem
olszyny czarnej rosnący na podłożu torfowym (ok. 1 m), a z roślin zielnych
m.in. narecznica grzebieniasta posiadająca tutaj jedyne stanowisko w Bieszczadach
Zachodnich.
Bukowica - (rez. leśny o
pow. 292,92, pwst. w 1996r.) koło Darowa w gminie Komańcza. Ochroną objęto
tutaj las jodłowo-bukowy i naturalne zbiorowiska leśne o charakterze
puszczańskim. Występuje w nim aż 219 gatunków roślin naczyniowych, w tym 21
chronionych. W tak znacznym kompleksie leśnym znalazły również dogodne warunki
do rozwoju duże ssaki puszczańskie.
Rezerwaty torfowiskowe
Dźwiniacz (rez.
torfowiskowy o pow. 10,51 ha, pwst. w 1987r.) znajduje się nad górnym Sanem na
terenie dawnej wsi Dźwiniacz w pobliżu rezerwatu Łokieć gm. Lutowiska. Ochronie
podlega wyjątkowo dobrze wykształcone torfowisko wysokie z zamkniętym
ekosystemem, 55 gatunkami roślin naczyniowych i 11 gatunkami mchów.
Osobliwością jest kilka płatów boru bagiennego z dominującym świerkiem w tym
rzadkie rośliny jak np. rosiczka i kępy bagna zwyczajnego.
Litmirz (rez. torfowiskowy o
pow. 13 ha, pwst. w 1976r.) znajduje się nad potokiem Litmirz w pobliżu jego
ujścia do Sanu w dawnej wsi Tarnawa Wyżna w gm. Lutowiska. Ochronie podlega
torfowisko wysokie z bogatą roślinnością i lasem świerkowo-bukowym, w którym
widoczne jest zjawisko wegetatywnego rozmnażania świerka. W tej okolicy
fascynują także wspaniałe krajobrazy i pustkowia po wyludnionych wsiach po II
wojnie światowej.
Łokieć (rez. torfowiskowwy o pow.
10,28 ha, pwst. w 1987r.) położony w zakolu górnego Sanu na terenie dawnej wsi
Łokieć (dziś Dźwiniacz Górny) w gm. Lutowiska posiada malownicze otoczenie. Na
terenie torfowiska wysokiego podlega ochronie 56 gatunków roślin naczyniowych i
7 gatunków mchów. Dodatkową atrakcją są uformowane w pierścienie zbiorowiska
turzycy i zwarty pas płonników na obrzeżach torfu.
Tarnawa (34,40 ha,
pwst. w 1976) obejmuje dwa torfowiska wysokie oddzielone od siebie potokiem na
łąkach nad górnym Sanem w nieistniejącej wsi Tarnawa Niżna w gm. Lutowiska.
Mniejsze nie jest w ogóle zadrzewione, a większe - wspaniale wypiętrzone -
posiada jedyne w Bieszczadach Zachodnich naturalne stanowisko sosny zwyczajnej.
W borze bagiennym z domieszką brzozy i świerka występuje bogata flora
torfowiskowa, a rzadkością i osobliwością jest tutaj rosiczka okrągłolistna.
Zakole (5,25 ha, pwst. w 1970r.)
znajduje się w wąskim zakolu górnego Sanu opływającego Łysanię w pobliżu
Smolnika w gm. Lutowiska. Stąd można rozpocząć wyprawę po rezerwatach
torfowiskowych położonych w dolinie górnego Sanu w Parku Krajobrazowym Doliny
Sanu. Torfowisko wysokie swój urok zawdzięcza malowniczemu otoczeniu i cennej
roślinności tutaj występującej jak np. wełnianka pochwowata, bagno zwyczajne,
borówka bagienna, żurawina błotna, modrzewica czarna itd.
Rezerwat przyrody Góra Sobień – rezerwat
przyrody znajdujący się na terenie gminy Lesko. Leży w obrębie Parku
Krajobrazowego Gór Słonnych. Powstał w 1971r. Ma powierzchnię 5,34 ha. Przedmiotem ochrony jest
fragment lasu mieszanego z chronionymi gatunkami roślin zielonych w ruinie
i występującą na tym terenie rzadką fauną. Rośnie tu m.in. rzadki w Polsce
tojad mołdawski. Na szczycie położonego na terenie rezerwatu wzgórza znajdują
się ruiny Zamku Sobień.
Cisy w
Serednicy (14,48
ha, utworzony w 2002r.) - rez. leśny we wsi Romanowa Wola w gm. Ustrzyki Dolne
w celu zachowania 200 sztuk cisów pospolitych w formie drzewiastej w
starodrzewiu jodłowym z wieloma drzewami pomnikowymi. Znajduje się na terenie
Parku Krajobrazowego Gór Słonnych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz